اتاق برند

در کتاب «ترس و لرز» اثر جاودانه­ی «کی­یرکه­گارد» فیلسوف شهیر دانمارکی که داستان قربانی کردن اسماعیل (اسحاق) توسط ابراهیم را هنرمندانه در قالب دیالکتیک تغزلی به تصویر می­کشد، صحبت از تصمیمی بزرگ است که ارزش و اهمیت آن فقط به هنگام تمام شدن حادثه و مشهود شدن نتیجه، درک و دریافت می­شود؛

این نتیجه ­گیری فقط برای کسانی است که پایان ماجرا را امروز که در حاشیه امن تماشا و قضاوت نشسته و از نتیجه­ی آن آزمون هولناک باخبرند، می­دانند. اما کمتر کسی از این زاویه به موضوع می­اندیشد که کار ابراهیم چقدر ویران­کننده و دهشتناک است. ابراهیمی که در بطن حادثه بود و جز ایمان تصورناپذیر، هیچ توجیه دیگری برای قتل تنها فرزندش نداشت.

خواننده این حکایت فقط داستانی از ایمان را مرور می­کند که از قبل نتیجه­اَش را می­داند و با مفاهیم ایمانی­اَش مغازله می­کند و همین آگاهی از نتیجه داستان است که قضاوت و صحبت در باره ایمان ابراهیم را بسیار آسان می­کند؛ اما آیا برای پدری که بر خلاف تمام اخلاقیات و عرف جامعه، تن به قتل تنها فرزندش می­دهد، داستان به همین سادگی بود؟ برای ابراهیمی که با چاقوی تیز به بلندای کوه می­رود و قرار است گلوی جگرگوشه­اش را تیغ بکشد، آیا قصه به همین راحتی روایت آن است؟

حتی اگر ابراهیم با فرزند زنده­اش بازگشته باشد، چه کسی می­تواند ادعا کند که اویی که با هدیه خدا از کوه فرود آمده، همان ابراهیمی است که با نیت قتل فرزندش به کوه صعود کرده بود؟ برای او این آزمون، فقط یک حکایت عاشقانه و یک روایت مؤمنانه از اعتقاد و باور و ایمان نیست… این حکایت، همه داستان هویت اوست.

عظمت ابراهیم و بلوغ پیامبری او محصول همین تصمیمی است که نمی­داند، نتیجه­اش چیست. آغاز حرکتی که برایش آکنده از تردید و عدم قطعیت است. چه اگر نتیجه را می­دانست، این فعل به یک نمایش آئینی تنزل قدر پیدا می­کرد و از ارزش تصمیم ابراهیم به شدت می­کاست. چرا که هر کسی می­توانست این آزمون نمایشی را اجرا کند. ارزش او به همین ناآگاهی از نتیجه است که تسلیم اراده معطوف به ایمان اوست و…

داستان عظمت و بلوغ ایمانیِ ابراهیم، بی­گمان داستان خلق یک برند در تاریخ است.