رویداد جهانی اکسپو، بیش از 170 سال است که تبدیل به المپیک فرهنگ و تمدن ملت‌ها شده است و فرصتی طلایی برای کشورها تلقی میشود تا آخرین دستاورد‌ها و موفقیت‌های فرهنگی، هنری، صنعتی و اقتصادی خود را به نمایش گذاشته و تصویری پویا، خلاق، شاداب و پر‌قدرت را از خود به نمایش بگذارند.
محمدرضا مودودی که بعد از سرپرستی سازمان توسعه تجارت، هم‌اکنون مدیریت خانه توسعه تجارت را در بخش خصوصی بر عهده دارد، معتقد است:
نمایشگاه‌ها از دیرباز مهمترین ابزار ترویجی و توسعه بازار در بین ملت‌ها بوده‌اند و نقش تعیین‌کننده‌ای در گسترش تعاملات تجاری در بین اقوام مختلف داشته‌اند. در حقیقت بازار‌ها اولین و بزرگترین مراکز نمایشگاهی به شمار می‌روند که توانسته‌اند بین تولید‌کننده و خریدار ارتباط برقرار کنند؛ با این وجود، نمایشگاه به معنای امروزی، پدیده‌ای جدید در فرهنگ تجاری محسوب میشود که گرچه همان رویکرد گذشته را دنبال میکند، اما امروزه تبدیل به ابزاری مهم برای ایجاد تعامل و توسعه روابط تجاری و پیوندهای اقتصادی میان کشورها و جوامع شده و به عنوان عامل کلیدی رونق بازار شناخته میشود.
سرپرست سابق سازمان توسعه تجارت ایران بر این باور است که:
فرهنگ نمایشگاه به معنای مدرن و امروزی آن، با اکسپو آغاز شد و قدمت آن به بیش از 170 سال گذشته و به نخستین نمونه محلی آن در فرانسه بر‌می‌گردد که گرچه بین‌المللی نبود، اما توانست مبنای شکل‌گیری این رویداد در فرهنگ تجاری ملت‌ها شود و از آن پس تبدیل به مهمترین ابزار ترویج تجارت شود.”
هایدپارک (کریستال پالاس) لندن
هایدپارک (کریستال پالاس) لندن
شروعی که خیلی زود از نفس افتاد!
مدیر خانه توسعه تجارت با نقبی به تاریخ گذشته افزود:
نخستین نمایشگاه بین‌المللی در دنیا تحت عنوان اکسپوی بین‌المللی معماری لندن در سال 1851 و در هایدپارک (کریستال پالاس) لندن برگزار شد و در آن 25 کشور و از جمله ایران شرکت کرده و توان فنی و مهندسی خود را به نمایش گذاشتند. نکته جالب و حائز اهمیت، حضور ایران در بین 25 کشور توسعه‌یافته حاضر در این نمایشگاه است که به تدبیر امیر کبیر صورت گرفته و گرچه ایران هنوز تا دروازه‌های توسعه‌یافتگی و مدرنیته فاصله زیادی داشت، اما طلیعه‌ی امید‌بخشی بود که می‌توانست منجر به توسعه روابط اقتصادی و شروع تعاملات فنی، صنعتی و تجاری با دنیا باشد.
مودودی همچنین به این نکته اشاره می کند:
حتی امیر کبیر اصرار داشته که روزنامه وقایع اتفاقیه نیز هیأت تجاری ایران را همراهی کند تا ضمن انعکاس این رویداد جهانی، به اروپای توسعه‌یافته نشان دهد که ایران نیز صاحب روزنامه است؛ امتیازی که در آن دوران کمتر کشور کمترتوسعه‌یافته و عقب‌ماند‌های از آن بهره‌مند بود.
وی در ادامه می افزاید:
از آن پس اکسپو‌ها به صورت دوره‌ای در هر چند‌سال یکبار برگزار می‌شدند ولی ایران که رگ غیرتش در حمام فین کاشان زده شد، دیگر آن چشم‌انداز و ضرورت حضور در چنین رویدادهای تجاری جهانی را از دست داد و همچون گذشته دچار روزمرگی‌هایی شد که هیچ تحولی را در کشور رقم نمی‌زد و تا امروز نیز که بیش از 60 اکسپو در دنیا برگزار شده، ایران فقط در 10 اکسپو شرکت کرده که 3 تای آن در قرن 19، 4 تا در قرن 20 و 3 تا متعلق به قرن 21 بوده است.
فرصت سوزی تاریخی؛ دردی که هنوز درمان نشده است!
مدیر خانه توسعه تجارت یاد‌آور میشود:
هنوز هم شاهد حضور کم‌رمق و نا‌کافی ایران در اکسپو‌هایی هستیم که مهمترین رویداد فرهنگی، تاریخی و اقتصادی ملل به شمار می‌روند و کشورها برای میزبانی و نمایش توانمندی‌ها، دستاورد‌ها و اقتدار خود در آن به شدت با یکدیگر رقابت می‌کنند و مردم دنیا شاهد رونمایی از دستاورد‌هایی در اکسپو‌ها بوده‌اند که گاه حتی مسیر تاریخ را هم عوض کرده‌اند. دستاورد‌هایی همچون رونمایی از دستگاه تلگراف در اولین اکسپو جهانی (1851)، ماشین تایپ در اکسپو فیلادلفیا (1876)، ماشین دیزل در پاریس (1900)، تلوزیون رنگی در نیویورک (1964) و… که نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه اقتصادی دنیا داشته و به اکسپو‌ها، فضایی هیجان‌انگیز و پویا بخشیده‌اند.
رئیس سابق کمیسیون ملی برند تجاری ایران در ادامه تأکید میکند:
حضور کشورها در اکسپو که امروزه هر 5 سال یکبار برگزار شده و طول مدت برگزاری آن حدود 6 ماه است، آشنایی با آخرین فناوری‌ها، نوآوری‌ها و چشمانداز‌های سایر کشورهاست که آن را تبدیل به خط‌کش اندازه‌گیری میزان توسعه‌یافتگی کشورها کرده است و کشوری که بتواند میزبانی اکسپو را کسب کند، نه تنها فرصتی طلایی برای توسعه صنعت گردشگری و افزایش درآمد ارزی به دست آورده، بلکه زمینه‌ی مساعدی برای خلق و معرفی مزیت‌های رقابتی، توسعه تعاملات اقتصادی با دیگر کشورها و باز‌تعریف برند ملی و تجاری خود فراهم ساخته که نامش را در بین کشورهای صاحب نفوذ ثبت خواهد کرد. از این منظر است که امارات به عنوان نخستین کشور در خاورمیانه به خود می‌بالد که میزبان اکسپو در سال 2020 (که به دلیل شیوع کرونا در سال 2021 برگزار میشود) شده و این روز را روز ملی خود نامیده و آن را تعطیل رسمی اعلام کرده است.
حضور در اکسپو، سرمایه گذاری برای آینده است، نه هزینه!
رئیس سابق امور هماهنگی و نظارت بر همکاری‌های منطقه‌ای حوزه معاون اول ریاست جمهوری با اشاره به این‌که اکسپو بزرگترین نمایشگاه هویت ملی کشورها و ملت‌هاست و این گردهمایی جهانی به تمام کشورهای دنیا فرصت می‌دهد تا در پناه میراث تاریخی و فرهنگی خود، دستاورد‌های حال و افق آینده خود را روایت کنند، تأکید میکند:
اکسپو، فرصتی طلایی و ناب برای کشور‌هایی است که طالب آنند که خود را در معرض مستقیم دید و قضاوت عموم مردم جهان قرار داده و با زبان حال، واقیت خود را دوباره روایت کنند؛ به ویژه ایران که برای توسعه تجارت و جذب سرمایه‌گذار خارجی نیاز دارد که در ابتدا ذهن مردم دنیا را که از هجمه‌ها و افترا‌های رسانه‌های معاند در جهت ایران‌هراسی و بد‌بینی نسبت به ایران مسموم شده، اصلاح و پاک کند و تصویر ذهنی افکار عمومی جهان را بهبود بخشد، باید بیش از هر کشور دیگری این فرصت را مغتنم شمرده و بر حضوری متفاوت در این رویداد جهانی تأکید و اصرار ورزد.
وی با اشاره به آسیب‌پذیری ایران در برابر هجمه‌های رسانه‌ای دنیا با لحنی معترضانه می‌گوید:
اما متأسفانه در تمام ادوار گذشته ما شاهد حضور ضعیف و کم‌رمق ایران در اکسپو‌های گذشته بوده‌ایم به‌طوری‌که هرگز اکسپو تبدیل به سرمایه‌گذاری مؤثر برای آینده نشده بلکه هزینه‌ای بوده که خاصیتی برای توسعه اقتصادی ایران به همراه نداشته و در حقیقت همین ضعف دیدگاه به جای اصلاح، بهانه‌ای شده تا اهمیت حضور در اکسپو‌ها را تنزل دهند و این یعنی از دست دادن ابزار‌های مهم ترویجی و توسعه برند تجاری ایران که پیش‌نیاز هر گونه تعامل تجاری و پیوند اقتصادی با دنیاست. چرا که اگر دنیا با ظرفیت‌های بالقوه و مزیت‌های رقابتی شما آشنا نشود، چگونه برای سرمایه‌گذاری و مشارکت در طرح‌های اقتصادی به شما اعتماد کند و منابع خود را به این کشور بیاورد و کدام مرجعی بهتر از اکسپو‌ها و نمایشگاه‌های بین‌المللی معتبر جهانی است که بتواند ایفاگر چنین نقشی باشد؟!
جام جهانی هویت فرهنگی ملل
رئیس سابق سازمان توسعه تجارت ایران یاد‌آور میشود:
اکسپو بر خلاف تصور بسیاری در ایران، یک نمایشگاه تجاری نیست که دولت برگزاری و مشارکت در آن را در قالب واگذاری غرف، به بخش خصوصی محول کند، بلکه یک رویداد ملی است که در آن محصولات تجاری معرفی نمی‌شوند، بلکه برند تجاری و فرهنگی و تاریخی کشورهاست که معرفی می‌شوند و رویدادی است که ملت‌ها در آن هویت رقابتی خود را باز‌تعریف می‌کنند و به مدت 6 ماه میزبان مردمانی از اقصی نقاط دنیا هستند که برای آشنایی با فرهنگ و تاریخ و هویت دیگر ملت‌ها به این نمایشگاه آمده و خواستار آشنایی با برند ملی، هویت فرهنگی و تاریخی و آخرین تحولات صنعتی و فناوری کشورها هستند تا تصویر ذهنیشان نسبت به کشور‌هایی که چندان با آن‌ها آشنایی ندارند، تغییر کند و همین اهمیت تغییر پارادایم ذهنی مردم جهان است که اکسپو را مهم کرده و کشورها ده‌ها و شاید صد‌ها میلیون دلار برای بهبود تصویر ذهنی و قضاوت افکار عمومی دنیا هزینه می‌کنند و اکسپو در پناه آن تبدیل به المپیک فرهنگ ملل شده است.
مودودی تأکید میکند:
اکسپو برای کشوری چون امارات که تاریخ گذشته دور و غنای فرهنگی برجسته‌ای ندارد، چنان مهم است که با انتخاب دبی به عنوان مقصد اکسپو 2020 ، مراسم بزرگ آتش‌بازی در برج خلیفه برگزار و آن روز را تعطیل رسمی اعلام کرد و تا به امروز برای ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز برای استقبال از 25 میلیون نفر (که پیشبینی میشود بالاترین میزان بازدیدکننده در طول تاریخ اکسپو باشد) نزدیک به 50 میلیارد دلار هزینه کرده و برای پاویون خود نیز قریب 100 میلیون دلار بودجه اختصاص داده تا تصویری شکوهمند و رویایی از آینده امارات به مردم جهان ارائه دهد و امارات را تبدیل به متحدی استراتژیک برای سایر کشورهای توسعه‌یافته و مقصد گردشگری و سرمایه‌گذاری دنیا نماید.
محل نمایشگاه اکسپو – دوبی
کانونی برای همگرایی و پیوندهای استراتژیک
مودودی شعار اکسپو 2020 دبی را «پیوند اذهان، خلق آینده» عنوان کرده و توضیح می‌دهد:
قرار است بیش از 196 کشور دنیا در 3 زون «پایداری»، «تحرک» و «فرصت» از مهر‌ماه امسال تا فروردین 1401 در زمینی به وسعت بیش از 420 هکتار گرد‌هم آیند. در این میان ایران با قرار‌گرفتن در زون «تحرک» شعار خود را «ایران: تمدنی کهن و استوار، تنوع اقوام و میزبان ملت‌ها» برگزیده و در زمینی به مساحت 2000 متر مربع، 13 غرفه با معماری خاص سنتی را طراحی کرده که هر کدام مأموریت خاصی برای بیان هویت رقابتی این سرزمین بر عهده دارند.
سرپرست سابق سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به فرصت‌سوزی‌های گذشته ایران در ادامه می‌افزاید:
متأسفانه ایران در طول دوران گذشته، اهمیتی که بایسته و شایسته باشد را به اکسپو نداده و تقریباً در تمام دوره های گذشته، بسیار دور از انتظار حاضر شده و نه بودجهی مناسبی از طرف دولت‌ها به این رویداد جهانی تخصیص داده شده و نه توانسته هویت رقابتی و برند ملی خود را به خوبی به مردم دنیا معرفی کند و باعث بهبود تصویر ذهنی و افکار عمومی جهان نسبت به ایران شود و امروز نیز که ایران بیش از هر زمانی در آماج تهمت‌ها و افترا‌های رسانه‌های جهانی است، باز هم متأسفانه شاهد کم‌توجهی نسبت به این فرصت طلایی که در همسایگی ما در حال وقوع است هستیم و آن همیّت و اهمیت را در دولت برای حضور مقتدرانه در این رویداد جهانی نمی بینیم.
با این وصف وی امیدوار است که ایران با رجوع به ظرفیت‌های ذاتی خود در اکسپوی 2020 دبی بدرخشد و تصویری شایسته فرهنگ و تاریخ تمدن و ملت بزرگ ایران را در این رویداد جهانی به نمایش بگذارد و زمینه توسعه تجارت و گسترش پیوندهای اقتصادی با دیگر کشورها را فراهم سازد.
بدون دیدگاه